2023 yılının ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi 711 milyar lira açık verdi. Kamu açıklarındaki büyüme, borç yükünü artırırken, ekonomik belirsizlikler de artış gösterdi.

2023 İlk Çeyrek Bütçe Açığı: Ekonomik Kırılganlık ve Artan Borç Yükü

2023 yılının ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi 711 milyar lira açık verdi. Kamu açıklarındaki büyüme, borç yükünü artırırken, ekonomik belirsizlikler de artış gösterdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın verilerine göre, bütçe harcamaları geçen yılın aynı ayına oranla önemli bir artış gösterdi.

Bütçe Açığı ve Harcamalar

2023 yılının ilk çeyreğinde merkezi yönetim bütçesi 711 milyar lira ile rekor düzeyde açık verdi. Mart ayında bütçe harcamaları, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 48,3 artışla 1 trilyon 27,7 milyar liraya ulaştı. Bütçe gelirleri ise yüzde 58,4 artışla 766,3 milyar lirada kaldı. Bu durum, bir ayda 261,5 milyar lira açık verilmesine neden oldu.

Mart ayında faiz dışı bütçe harcamaları yüzde 40,2 artışla 866,5 milyar lira olurken, faiz ödemeleri yüzde 116,3 artışla 161,2 milyar lirayı buldu. Devletin yaptığı harcamaların yaklaşık beşte biri kadar bir kaynağın faiz ödemelerine gittiği görülmektedir. Faiz dışı bütçe dengesi ise 100,2 milyar lira açık verdi.

Üç Aylık Bütçe Gerçekleşmeleri

Ocak-mart döneminde bütçe harcamaları yüzde 45 artışla 3 trilyon 117,6 milyar lira olurken, bütçe gelirleri yüzde 47 artışla 2 trilyon 406,8 milyar lira olarak gerçekleşti. İlk çeyrekte bütçe açığı yüzde 38,4 büyüyerek 710,8 milyar liraya ulaştı. Üç ayda elde edilen bütçe gelirleri ile toplam bütçe giderlerinin ancak yüzde 77,2'si karşılanabildi.

Ocak-mart dönemindeki bütçe giderlerinin 2 trilyon 653,6 milyar lirasını geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39,7 artan faiz dışı harcamalar oluşturdu. Aynı dönemde 463,9 milyar liralık faiz ödendi. Faiz ödemeleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 85,2 ile hızlı bir artış kaydetti.

Kamu Harcamaları ve Personel Giderleri

Kamu çalışanlarının üç aylık personel gideri yüzde 38,6 artışla 920,7 milyar liraya ulaştı. Kamu personeli için yapılan sosyal güvenlik kurumu devlet primi ödemeleri de üç ayda yüzde 36,8 artışla 111,5 milyar lira oldu. Böylece üç aylık toplam personel gideri 1 trilyon 32,2 milyar lira olarak gerçekleşti.

Ancak primler de dahil toplam personel giderinin bütçe harcamaları içindeki payı geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 35,7 iken bu yıl yüzde 33,1'e geriledi. Bütçe vergi gelirlerine oranı da yüzde 55,5'ten yüzde 51'e düştü. Bu durum, kamu harcamalarının artışına rağmen personel giderlerinin toplam içindeki payının azaldığını göstermektedir.

Ekonomik Etkiler ve Gelecek Öngörüleri

Bütçe açığının ekonomik etkileri arasında artan borç yükü öne çıkmaktadır. Açık büyüdükçe borç yükü de artmakta, bu durum devletin mali istikrarını tehdit etmektedir. Açığı kapatmak için sürekli borçlanmaya ihtiyaç duyan devlet, giderek daha yüksek faiz yükü ile karşı karşıya kalmaktadır.

Yüksek borç düzeyi, yatırımcılar ve tüketicilerde belirsizlik yaratmakta, bu da ekonomik büyümeyi baskılamaktadır. 2025-2027 Orta Vadeli Program’da (OVP), bu yılın tümünde 1 trilyon 930,7 milyar lira düzeyinde bir merkezi yönetim bütçe açığı öngörülmektedir. Bu durum, gelecekteki mali istikrarı tehdit eden bir unsur olarak değerlendirilmektedir.